Vanitas Stilleven, Jan Jansz. Treck (1648)
Jan Jansz. Trecks complexe maar sombere schilderij is een vanitas, een soort stilleven met een morele boodschap. Een stilleven presenteert vaak kostbare voorwerpen in een elegante compositie om door de toeschouwer te worden bewonderd en besproken, zoals hier de muziekinstrumenten, het lakdoosje, de Rijnlandse kruik en de sjaal gemaakt met goud- en zilverdraad. Een vanitas verstoort de sereniteit en introduceert voorwerpen met een symbolische betekenis: het leven is kort, en luxe en hebzucht - het dragen van glamoureuze kledingstukken, het drinken van wijn en het roken - zijn waardeloos in het aanschijn van de onvermijdelijke dood.
In Trecks schilderij zijn dat een schedel, een omgekeerde zandloper, een rietje voor het blazen van bellen dat zal barsten en verdwijnen, en een gebruikte pijp met de nog brandende sintels aan zijn zijde. Maar terwijl het schilderij ons herinnert aan de ijdelheid van alle menselijke inspanningen, maakt het ook duidelijk dat kunst - en Trecks schilderij - zal blijven bestaan.
